İzmir’in ilçelerinden biri olan Menemen’in kuruluş tarihi milattan önceye dayanmasıyla birlikte net bir tarihe ulaşılamamıştır. Menemen isminin kaynağı olarak ise Bizans egemenliği sırasında “Maınemenau” denmesinden geldiği düşünülmektedir.
MÖ 1000 yıllarında İyonyalılar ve Eoliyenlerin oluşturduğu Yahşelli Köyü civarındaki kurulan yerleşimlerin buradaki ilk hayat bulan bölgeler olduğu saptanmıştır. Sonrasında MÖ 263 – 241 yılları arasında bu yerleşimlerin Asarlık Köyü civarına taşındığı bilinmektedir. Anadolu beyliklerinin hüküm sürdüğü zamanda ise bugünkü yerini almıştır.
Hüküm süren uygarlıkların tarihi süreçleri İonyalılar, Frigyalılar, Lidyalılar, Persler, Bergama Krallığı, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu şeklindedir.
1919 yılında Yunan işgaline uğrayan Menemen, 9 Eylül 1922’de Türk Süvari Birliği Ordusu tarafından işgalden kurtarılmış ve bu tarih Menemen’in kurtuluş günü olmuştur.
23 Aralık 1930’da bölgede çıkan irticai ayaklanma yüzünden Asteğmen Kubilay, Hasan ve Şevki isimlerinde iki bekçi şehit olmuştur. Her yıl bu zamanlarda Yıldıztepe’de yer alan Kubilay Anıtı’nda anma törenleri gerçekleştirilmektedir.
Taşhan
Tarihi Taşhan Menemenİzmir’in Menemen ilçesinde bulunan Taşhan Menemen’in en önemli tarihi miraslarından biridir.
Taşhan’ın yapım tarihi ile ilgili net bir bilgi yoktur. Taşhan iki kat olup üst katında 24 adet odası vardır, alt katı depo ahır olarak kullanılmıştır. Yapı Türk - İslam mimari özelliklerini taşımaktadır. Döneminde ticaretin canlı olması ve Manisa - İzmir yolunda kullanılan bir geçiş noktası olduğu için önemli bir konuma sahip olmuştur.
Taşhan 1997 yılında restore edilmeye başlanılmış ve tekrardan onarılmıştır.
Menemen şehir merkezinde yürüme mesafesinde yer alan bu mimari yapıyı ücretsiz bir şekilde ziyaret edebilirsiniz.
Ermeni Kilisesi
Tarihi Ermeni Kilisesi KalıntılarıMenemen ilçe merkezinde Esatpaşa Mahallesi’nde yer alan Surp Sarkis Ermeni Kilisesi 19.yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir fakat üzerinde herhangi bir kitabe bulunmadığından kesinlik kazanamayan bir bilgidir.
1922 yılına kadar kullanılan kilise Ermenilerin Menemen’den ayrılmasından sonra kendi haline bırakılmıştır. Sonraki zamanlarda da bir süre askeri depo olarak kullanılmıştır.
Günümüzde ibadete kapalı olan kilisenin inşası kesme taştan ve dikdörtgen planlı olarak yapılmış üzeri de çatı ile örtülmüştür.
Menemen ilçe şehir merkezinin güneyinde yer alan kilise 10 dakikalık bir yürüme mesafesinde yer almaktadır.
Papazın Evi
Menemen Papazın Eviİzmir’in Menemen ilçesinde bulunan Papazın Evi bir İtalyan mimar tarafından 1908 yılında inşa edilmiştir.
Ev iki katlı olarak inşa edilmiş ve tamamen motifsel olarak tipik Türk evlerini andırmaktadır.
Menemen ilçesinin ilk askerlik şubesi olmasıyla da önemli bir yere sahiptir. Yapı günümüze kadar tüm varlığı bozulmadan gelebilmiştir.
Şehir merkezinde yer alan kilisenin hemen yanında bulunmaktadır. Yürüme mesafesinde konumlanmış Papazın Evi’ne kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Şehit Kubilay Anıtı
Şehit Kubilay Anıtı Menemen23 Aralık 1930 tarihinde askerliğini Menemen’de yedek subay olarak yapmakta olan Mustafa Fehmi Kubilay ve Hasan ve Şevki adında iki bekçi Cumhuriyet karşıtı bir grup ayaklanmasının ardından şehit edilmiştir.
Bu olay tarihe Kubilay Olayı olarak geçmiş ve toplumda büyük etki bırakmıştır. Kubilay, döneminin devrim şehidi olarak simgeleşmiştir.
Menemen’de Kubilay Olayı’nı simgeleyen ve şehit olanlar adına bir anıt yapılmıştır. Anıt şehre hakim bir tepede dört köşeli ana kaide üzerine konumlanmış piramidal bir kütle şeklindedir. Kubilay Olayı’nın anlatıldığı mermer üzerinde elinde mızrak tutan bir genç heykeli bulunmaktadır.
Şehir merkezinden kolaylıkla ulaşabileceğiniz Kubilay Anıtı’nı ziyaret etmeden dönmeyiniz.
Panaztepe
Panaztepe Tarihi Kalıntılarıİzmir’in Menemen ilçesinin 13 km batısında yer alan Maltepe Köyü’nde bulunan Panaztepe Antik Kenti 12 İon kentinden biridir. Panaztepe, bölgedeki en eski yerleşim merkezi olma özelliği taşımaktadır.
Yapılan araştırmalar sonucunda kentin tarihi gelişimi Tunç Çağı’ndan başlamıştır. MÖ 2000’li yıllara ait mezar kalıntıları, Miken Uygarlığı’na ait yerleşim kalıntıları, Arkaik ve Hellen dönemine ait inşa kalıntıları ve Roma ve İslami dönemlere ait mezarlıklar bulunmuştur.
Antik kentin nekropolisinde yapılan kazılarda mezarlar, ölü koyma küpleri ve diğer eserler bulunmuştur. Panaz adının aslında Luwi dilinde su anlamına gelen Pa’dan geldiği düşünülmektedir.
Panaztepe Antik Kenti Mememen’e gelindiğinde gidilip görülmesi gereken yerler arasında adını kazımıştır. Tarih meraklılarının pas geçmemesi gereken noktalardandır.
Antik kente toplu taşıma ile ulaşım bulunmamaktadır. Kendi aracınızla veya 30 TL ücret karşılığında taksi ile ulaşabilirsiniz.
Çınarlı Camii
Çınarlı Camii Menemenİzmir’in Menemen ilçesinin Tülbentli Mahallesi’nde yer alan ve adını caminin avlusundaki çınar ağaçlarından aldığı bilinmektedir.
Çınarlı Cami’nin inşa tarihi net olarak bilinememekte fakat cami avlusunun güneyinde yer alan çeşmenin üstünde bulunan kitabede Hicri 1275 tarihi bulunmaktadır. Çınarlı Camii ile çeşmenin aynı zamanlarda yapıldığı düşünülmektedir. Camide kullanılan malzemeler ve süslemeler de çeşmede yazılı olan tarihle örtüşmektedir.
Cami ziyarete açıktır ve herhangi bir giriş ücreti bulunmamaktadır. Menemen ilçe merkezinde yer alan Çınarlı Camii’ye yürüyerek ulaşım oldukça kolaydır.
Neonteikhos
Neonteikhos Antik Kenti Kazı Alanı
İzmir’in Menemen ilçesinde Yanık Köy olarak adlandırılan bölge civarında kurulmuş olan Neonteikhos Antik Kenti Heredot’un saydığı 12 Aiol kentinden biridir.
Araştırmalarda bulunan seramik parçaları, taş döşemeli antik yol ve inşa edilmiş bir kaleden kalma duvarlar kentin MÖ 6.yüzyılda yaşanılan bir yer olduğunu göstermektedir.
Kent ilk olarak ünlü gezgin Strabon tarafından yapılan anlatımlarda geçmiştir. Strabon’un anlatımlarına göre Troia Savaşı sırasında Hellenler kendilerini korumak ve güvenli bir yer olduğunu düşündüğü Kyme Kenti’ne kaçmışlar ve kendilerine bir üst kurmak için de Neonteikhos’u seçmişlerdir.
Günümüze kadar gelebilmiş olan bir tarihi eser olmamakla birlikte Serden Kayalıkları adı verilen bölgede yalnızca bir duvar kabartması kalabilmiştir.
Menemen ilçe merkezinden Yanık Köy tarafına giden şehir içi dolmuşlarla kolaylıkla ulaşım sağlayabilirsiniz.
Mühürlü Sultan (Kız Veli) Türbesi
Mühürlü Sultan Türbesi Menemenİlçe merkezinde Pazarbaşı Mahallesi’nde müftülük binasının hemen yanında yer alan Mühürlü Sultan Türbesi halk arasında Kız Veli veya Kadın Türbe olarak bilinmektedir.
Yatır olarak da bilinen türbenin Kırklardan Veli Kız’a ait olduğu rivayetler arasındadır.
Giriş kapısının üzerinde yer alan kitabe kayıp olduğundan dolayı da kim tarafından ne zaman yapıldığı bilinememektedir. Tahminler arasında 500 yıllık olduğu söylenmektedir.
Bu dini yapıyı ziyaret etmek için yürüme mesafesinde yer alan İlçe Müftülüğü yakınına kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Larissa
Larissa Antik Kent Kalıntılarıİzmir’in Menemen ilçesinin Buruncuk Köyü’nde yer alan Larissa Antik Kenti, Menemen şehir merkezine 8 kilometre uzaklıktadır. Antik kente verilen Larissa sözcüğü Pelasgluwi dilinden gelmektedir ve anlamı “kum kenti” dir. Larissa Kenti 12 Aiolis kentinden biri olma özelliği ile günümüze kadar ulaşmış tarihi kapsamda birçok medeniyete ev sahipliği yapmış önemli bir mirastır.
Kentin tarihinin Cilalı Taş Devri’ne kadar uzandığı bilinmektedir. Bölgede yapılan araştırmalar sonucunda MÖ 2000 yılına ait kalıntılarda etrafı surlar ile çevrili bir yaşam alanı olduğu bilinmektedir. MÖ 6.yüzyıla ait çıkarılan kalıntılar da ise bir tapınak ve sunak olduğu anlaşılmıştır.
Bölgedeki kazı çalışmaları 1902 yılında başlamış 1932-1934 yıllarına kadar devam etmiştir. Çalışmalar sonucunda çıkarılan mimari eserler İzmir Arkeoloji Müzesinde, kaplama ve seramikler İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmek üzeri taşınmıştır.
Lariss Antik Kenti’ne ulaşmak için Menemen şehir merkezinden Buruncuk Köyü’ne giden minibüsler ile veya 25 – 30 TL arasında değişen fiyatlarla taksiyi tercih edebilirsiniz.
Temnos
Temnos Antik Kent KalıntılarıTemnos yerleşkesi, Menemen’in Görece Köyü yakınlarında 16 km uzaklıkta yer alan Kayacık Tepesi’nde kurulmuştur. Tarihin babası olarak anılan Heradot’un Heredatos kitabının birinci cildinde Temnos’u bu 12 Aiol kentinden biri olarak kaleme aldığı bilinmektedir.
Kent sırasıyla Lidya, Pers ve ardından Büyük İskender hakimiyetine girmiştir. Bölgede ekonomik veya ticari bir varlıktan söz edilmemekle birlikte Bizans hakimiyeti yıllarında piskoposluk merkezi olduğu bilinmektedir.
Antik alanda geniş incelemeler yapılmadığı ve bu sebepten tarihi anlamda edinilen bilgilerin kısıtlı olduğunu bilmekteyiz. Yapılan genel incelemelerde bölgede bir tiyatro ve agora alanı gün ışığına çıkarılmıştır.
Menemen ilçe merkezinden Görece Köyü’ne kalkan minibüsler ile kolaylıkla ulaşım sağlayabilirsiniz
Mahkeme Camii
Menemen Mahkeme CamiiMenemen ilçe merkezinde Pazarbaşı Mahallesi’nde yer alan Mahkeme Camii, halk arasında Mehmet Paşa Camii ve Çivili Camii isimleriyle de bilinmektedir.
İnşa tarihine net olarak ulaşamamakla birlikte 17.yüzyılda Menemen’e gelen Evliya Çelebi yazılarında cami ile ilgili bilgileri vermiş ve adının da Mahkeme Camii olarak geçmekte olduğunu kaydetmiştir.
Cami avlusunda bulunan batı girişindeki kitabede Hicri 1275 tarihli olduğu ve güneydoğu kenarında ise Hicri 1324 tarihli yazılar yer almaktadır.
Ziyaret için herhangi bir giriş ücreti yoktur. Konum olarak Taşhan’ın karşısında yer almakta ve şehir merkezinden yürüyerek kolaylıkla ulaşılabilir.
Agios Konstantinos Kilisesi
Agios Konstantinos Kilisesi MenemenGünümüzde hala sağlamlığını koruyabilmiş olan Agios Konstantinos Kilisesi Kurtuluş Savaşı’ndan önce Hristiyan Rumlara hizmet eden dini bir yapıdır.
Kilisede herhangi bir kitabe bulunmadığından kesin olarak ne zaman yapıldığı bilinememektedir fakat bazı kaynaklardan yola çıkılarak 1800’lü yılların başlarında inşa edildiği tahmin edilmektedir.
Rum Ortodoks mezarlığının tam ortasında yer aldığından dolayı mezarlık kilisesi olarak hizmet vermiş aynı zamanda döneminde hastane olarak da kullanılmıştır.
1924 yılında gerçekleşen mübadeleden sonra Menemen’de Rum nüfusunun kalmaması nedeniyle kilise hizmet dışı kalmıştır.
Menemen ilçesinin Camiikebir Mahallesi’nde yer alan bu tarihi bina restore edilmiş ve 10 Mayıs 2015’te Fener Rum Patriği Bartholomeos’un katılımıyla 93 yıl sonra ilk kez bir ayine ev sahipliği yapmıştır.
Cezayirli Çerkez Camii
Menemen Cezayirli Çerkez Camii
İzmir’in Menemen ilçesinde bulunan Cezayirli veya halk arasında Çerkez Cami olarak bilinen tarihi yapı Kasımpaşa mahallesinde bulunmaktadır.
Caminin inşa tarihi ile ilgili herhangi net bir bilgi yoktur ancak abdest alınması için yaptırılan çeşmelerin üzerinde kitabeler bulunmaktadır ve bu kitabelerin okunması sonucunda Sultan Cezayirli Mehmed Hoca tarafından bu çeşmelerin yapıldığı tarihinin 1156/1743 olduğu bilinmektedir.
Şehir merkezinde yer alan Kasımpaşa Mahallesi’ne kolaylıkla ulaşıp Çerkez Cami’yi ücretsiz olarak ziyaret edebilirsiniz.
Gazaz Camii
Gazaz Camii Menemenİzmir’in Menemen ilçesinin Ahi Hıdır Mahallesi’nde yer alan Gazaz Cami’nin 1575-1576 yılları arasında Mustafa Bin Mahmud tarafından inşa edildiği caminin girişinde bulunan kitabeden bilinmektedir.
Evliya Çelebi’nin de eserinde de söz ettiği Gazaz Camisine eserinde Gazzaz olarak hitap etmiştir.
Osmanlı dönemindeki yapılarda pek görülmeyen farklı dekoratif bir giriş mimarisi vardır.
Şehir merkezinde yer alan Gazaz Cami’yi ücretsiz bir şekilde ziyaret edebilirsiniz.
Kasımpaşa Türbesi
Menemen Kasımpaşa Türbesiİzmir’in Menemn ilçesinde bulunan Kasımpaşa Türbesi‘nin 1407 yılında Ali Ağa tarafından inşa edilmiştir.
Yapım yılı ile ilgili bilgi cami girişindeki kitabeden yola çıkılarak edinilmiştir.
Türbe ile ilgi iki rivayet söz konusudur. İlk olarak türbede Kasım Paşa ve oğlunun olduğu ikinci söylentiye göre ise Girit savaşında büyük bir emeği olan bir askerin bulunduğudur.
