7000 yıllık geçmişi ile tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Bitlis, adını Makedonya Kralı Büyük İskender’in şehirdeki kaleyi yaptırdığı komutandan almıştır. “Vadideki Güzel Şehir” olarak anılmasının nedeni, tarihi değeridir. M.Ö. 11. yüzyıla kadar Urartuların yerleşim yeri olan şehir, daha sonra Asurlulara, Medlere, Perslere ve Makedonyalılara yurt olmuştur. Makedonyalılardan sonra Bizans’ın eline geçen şehir 500 yıl Bizans egemenliği yaşamıştır.
Türklerin bölgeye akınları ise 10. yüzyılda başlamıştır. Türklerin Anadolu’ya açılmasında büyük role sahip olan Bitlis, Çaldıran Savaşı’ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı egemenliğinde kaldığı süre boyunca şehrin sanat, ilim ve kültür merkezi olması, günümüze de çok sayıda tarihi yapı kalmasını sağlamıştır.
Ahlat Selçuklu Mezarlığı
Ahlat Selçuk Mezarlığı
Hem Ahlat’ın hem de Bitlis’in en dikkat çeken tarihi alanı Ahlat Mezarlığı’dır. Dünyanın en büyük Türk – İslam mezarlığı olma özelliğine sahip olan bu alan, UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde yer almaktadır.
210 dönüm arazi üzerine kurulmuş olan Ahlat Mezarlığı, binlerce mezar taşı ile başka hiçbir şehirde görülemeyecek bir sanat ve kültür sunar. Mezar taşları üzerinde yer alan motiflerin ince işçiliği hayranlık uyandırırken, yazılar ise tarihi ve kültürel bilgiler açısından kitabe özelliği göstermektedir.
Türk tarihinin önemli isimlerinin yattığı bu mezarlık 12. ile 13. yüzyılla tarihlendirilir. Mezar taşları üzerinde yapılan çalışmalar hala devam etmektedir. Binlerce mezar taşı teker teker temizlenip incelenecektir. Günümüze kadar 600 adet mezar taşının temizliği tamamlanmıştır.
Özel araç ve halk otobüsleri ile ulaşımın rahatlıkla sağlandığı Ahlat Mezarlığı, Bitlis – Ahlat yolu üzerinde yer alır. İlçe merkezine de oldukça yakın mesafede olan mezarlığa ulaşım için taksi tercih etmeniz durumunda yolculuğunuz sadece 5 dakika sürmektedir.
Selçuklu Mezarlığı’na giriş ücretsizdir.
Bitlis Ulu Cami
Bitlis Ulu Camii
Şehir merkezinde yer alan Bitlis Ulu Cami, Ebu'l Muzaffer Muhammed tarafından 1150 yılında inşa ettirilmiştir. Kitabesi günümüze kadar ulaşan cami, şehrin diğer camileri ile benzer mimariye sahip olup, yapım döneminin izlerini taşımaktadır. Caminin kitabesinden minaresinin daha sonra eklendiği ve minaresinin yapım yılının 1492 olduğu anlaşılmaktadır.
Şehir merkezinde yer alan camiye ulaşımın kolay olması da tarihi değerinin yanı sıra sık ziyaret edilme nedenleri arasında gösterilmektedir.
İbadete açık olan Bitlis Ulu Cami’ye giriş ücretsizdir.
Bitlis Kalesi
Bitlis Kalesi
Şehir merkezinde yer alan Bitlis Kalesi, M.Ö. 312 yılında inşa edilmiştir. Büyük İskender’in emri üzerine komutan Leys Bedlis tarafından yaptırılan kale, dik bir yamaca konumlanmıştır. Leys Bedlis şehre adını veren kişidir. Bedlis kelimesi daha sonra Bitlis olarak değişmiştir.
Kaleyi gezmek, çevresinde savunma hendeklerinin olmamasından dolayı oldukça zordur. Ancak bu yapı hem tarihi öneminden dolayı hem de kuşbakışı şehir manzarasından dolayı Bitlis ilinin en sık ziyaret edilen tarihi noktaları arasında yer alır.
Bitlis Kalesi’ne giriş ücretsizdir.
Emir Bayındır Kümbeti
Emir Bayındır Kümbeti
1481 yılında Akkoyunlu Devleti Hükümdarı Rüstem Bey’in oğlu Emir Bayındır’ın ölümü nedeni ile yaptırılan Emir Bayındır Kümbeti, Ahlat ilçesindedir. İlçenin Selçuklu Mezarları gibi meşhur yapılarından biri olan kümbet, şehrinde Bitlis ilinin de önemli tarihi yapıları arasında yer alır. Babacan’ın önemli eserlerinden biri olan kümbet, Ahlat taşından inşa edilmiştir.
Bu kümbeti ilçenin diğer kümbetlerinden ayıran özellik, diğer kümbetlerin kapalı, bu kümbetin ise açık olarak 4 sütun üzerinde inşa edilmiş olmasıdır. Kümbetin yanında yine Ahlat taşından inşa edilmiş bir tarihi cami de bulunmaktadır.
Bitlis – Ağrı – Van yolu üzerinden ulaşım sağlanan ve yol üzerinde yer alan kümbeti ziyaret etmek isteyen kişiler, şehir merkezinden hareket eden toplu taşıma araçlarını tercih edilebilir. Kümbet Eski Ahlat merkezindedir.
Emir Bayındır Kümbeti’ne giriş ücretsizdir.
Çifte Kümbet
Çifte Kümbet
13. yüzyıl tarihi eserleri arasında yer alan ve iki ayrı kümbetten oluşan Çifte Kümbet, diğer kümbetler gibi şehrin Ahlat ilçesinde yer alır. Bir büyük bir de küçük kümbetten oluşan bu tarihi yapıların büyük olanı Bugatay Aka ile Şirin Hatun için, küçük olanı ise Hüseyin Timur ile Esen Tekin Hatun için yapılmıştır.
1280 yılında inşa edilen Çifte Kümbet’in inçe işçiliği dikkat çekerken, günümüze kadar sağlam kalmasını, yapımında kullanılan Ahlat taşına borçludur. Eski Ahlat ilçe merkezinde yer alan kümbet, Emir Bayındır Kümbeti’ne de yakın konumdadır.
Çifte Kümbet’e giriş ücretsizdir.
El – Aman Hanı
El - Aman Kervansarayı
Yapım döneminde hayrat olarak kullanılan El – Aman Hanı, 16. yüzyılda Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Bitlis’in Tatvan ilçesinde yer alan bu han, ticari açıdan önemli yollar üzerinde bulunmasından dolayı kervansaray olarak kullanılmıştır.
Yüzlerce oda, hamam ve havuzdan oluşan yapı, günümüzde sosyal tesis olarak düzenlenmiştir. El – Aman Hanı ziyareti sırasında hem Osmanlı Dönemi’ne ait önemli bir yapıyı gezebilir hem de tesislerde eğlenceli bir gün geçirebilirsiniz.
Bitlis – Tatvan yolu üzerinde yer alan hana, hem ilçe hem de şehir merkezinden toplu taşıma araçları ve özel araç ile ulaşım sağlanmaktadır. Rahva düzlüğüne konumlanmıştır, bu nedenle han Rahva Kervansarayı olarak da isimlendirilmektedir.
El – Aman Hanı’na giriş ücretsizdir.
Ahlat Müzesi
Ahlat Müzesi
1971 yılında ziyarete açılan Ahlat Müzesi, şehrin 7000 yıllık tarihine ışık tutan yerlerden biridir. Zengin koleksiyonu ile dikkat çeken Ahlat Müzesi, ilk yapım yılında açık hava müzesi olarak düzenlenmiş olsa da, daha sonra bulunduğu noktaya binası inşa edilmiştir.
Müzenin geniş koleksiyonunun en dikkat çeken parçaları ise M.Ö. 2000 yılından günümüze uzanan kaplar ve 1965 – 1991 yılları arasında Çifte Hamam ve Ulu Cami’de yapılan çalışmalar sonucunda gün yüzüne çıkarılan eserlerdir. Selçuklu Dönemi eserleri ise müzenin eserlerine zenginlik katar.
Ahlat Müzesi, yaz aylarında 08.00 – 19.00, kış aylarında ise 08.00 – 17.00 saatleri arasında haftanın her günü ziyaret edilebilmektedir. Müzeye giriş ücreti 6 TL’dir. Müze Kart sahibiyseniz, ücret ödemeden müzeyi gezebilirsiniz.
İslahiye Medresesi
İslahiye Medresesi
1216 yılında inşa edilen İslahiye Medresesi, Selçuklu Dönemi eserleri arasında yer alır. Şehrin en sağlam yapılarından biri olan medrese, 1589 yılında yapılan onarımdan sonra günümüze kadar ulaşmıştır. Yapım döneminde değerli bilim adamları ve sanatkarların yetiştiği yer olan İslahiye Medresesi, günümüzde şehrin tarihi yapıları arasında önemini korumaktadır.
Kubbesiz ve dikdörtgen plan üzerine inşa edilmiş olan medresenin ön bölümünde yer alan portalın süslemeleri oldukça dikkat çekicidir. Bahçesinde bir de türbe bölümü bulunmaktadır. Burada yer alan türbeler, Üç Bacılar Türbesi, Veli Şemseddin Türbesi, II. Şerefhan Türbesi ve Ziyaeddin Han Türbesi’dir.
Bitlis şehir merkezinde yer alan medreseye şehrin tüm noktalarından özel araç, taksi ve toplu taşıma araçları ile ulaşım sağlanmaktadır.
İslahiye Medresesi’ne giriş ücretsizdir.
Ahlat Sahil Kalesi
Ahlat Sahil Kalesi
İlk olarak Urartular Dönemi’nde inşa edilen ancak 1224 yılında tamamen yıkılan Sahil Kalesi, daha sonra Osmanlı Devleti tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. Osmanlı Dönemi’nde kale Mimar Sinan’ın eseridir.
Daha sonra 350 hanenin yaşam alanı olabilecek şekilde genişletilen kalenin günümüzde ziyaret edilen şekli, Osmanlı Dönemi’ne aittir. Kale içerisindeki yapıların büyük bir bölümü yıkılmış olsa da, sur duvarları ile Sahil Kalesi, ilçeyi ziyarete gelen turistleri tüm ihtişamı ile karşılar.
Sahil Kalesi’ne giriş ücretsizdir.
Emir Ali Kümbeti
Emir Ali Kümbeti
Şehrin kümbetler diyarı olarak anılan Ahlat mevkiinde yer alan Emir Ali Kümbeti, önemli tarihi yapılar arasındadır. Rus Harbi’nde kitabesinin kırılmasından dolayı yapım yılı net olarak bilinmese de, mimari özellikleri incelendiğinde 14. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir.
Ahlat’ın İki Kubbe Mahallesi’nde yer alan kümbet, Emir Ali adına yaptırılmıştır. Meşhur Ahlat taşından inşa edilen yapı, tek katlı ve kare planlıdır. Bu yapının tek katlı olması ve mumyalık kısmının olmaması, ilçenin diğer kümbetlerinden farkıdır.
Emir Ali Kümbeti’ne giriş ücretsizdir.
Küfrevi Türbesi
Küfrevi Türbesi
Giriş kapısında yer alan kitabesinden yapım yılının 1898 olduğu anlaşılan Küfrevi Türbesi, Bitlis şehir merkezindedir. Osmanlı Padişahı Abdülhamit tarafından inşa ettirilen türbenin mimarı İtalyan Mimar Alberto’dur. Bu nedenle, şehirde yer alan diğer türbelerden farklı mimari özellikler taşır. İstanbul’un Geç Dönem yapılarıyla benzerlik göstermektedir.
Türbe, Şeyh Muhammet Küfrevi’ye aittir. Bitlis’in önemli aileleri arasında yer alan Küfreviler, hem Osmanlı hem de Cumhuriyet dönemlerinin devletle bağlantılı ailelerinden biridir. Kuzey – güney yönlerinde uzanan türbe, ana bölüm ve 4 kubbeli revaktan oluşur. Bizans mimarisinde kullanılan vitray sanatı, türbenin pencerelerinde de görülmektedir. Türbenin en önemli bölümleri kapısında yer alan süslemeler olsa da, bu süslemeler Rus işgali sırasında zarar görmüş ve daha sonra gelişigüzel renklerle boyanarak önemini yitirmiştir.
Küfrevi Türbesi’ne giriş ücretsizdir.
Şeyh Babo (Üryan Baba) Türbesi
Şeyh Babo Türbesi
Bitlis’in İnönü Mahallesi’nde yer alan Şeyh Babo Türbesi, dik bir yamaca inşa edilmiştir. Türbenin kitabesi bulunmamakta ancak içerisinde yer alan mezar taşında 1834 yazmaktadır ve yapım yılı olduğu tahmin edilmektedir.
Nefis terbiyesini hayat amacı haline getirmiş ve kendisini hak yoluna adamış kişilerden biri olan Üryan Baba adına yaptırılmış olan bu türbe, yöre halkı için kutsal sayılan noktalardan biridir ve yıl boyu buraya dua etmek amacıyla çıkılmaktadır.
Tek varlığı beline sardığı aba olmasından dolayı adı Üryan Baba olarak kalan zatın düzgün kesme Ahlat taşından inşa edilen türbesi, turistler için de hem tarihi hem de dini bir gezi olanağı sunmaktadır.
Şeyh Babo Türbesi’ne giriş ücretsizdir.
Şerefiye Camisi ve Külliyesi
Şerefiye Camisi ve Külliyesi
Bitlis merkezde yer alan Şerefiye Külliyesi, cami, medrese, hamam, türbe ve imaret bölümleri ile oldukça geniş bir alana sahiptir. Külliyenin en dikkat çeken bölümü camisidir. Kesme Ahlat taşından inşa edilen Şerefiye Camisi, özellikle minberinde kullanılan ahşap sanatı ile hayranlık uyandırır.
Şehir merkezinde yer alan çarşı içerisindeki merkezi konumu dolayısı ile şehrin her noktasından bu tarihi yapıya çeşitli ulaşım seçenekleri sunulmaktadır.
Şerefiye Camisi ve Külliyesi’ne giriş ücretsizdir. Cami bölümü ise ibadete açıktır.
Budist Türk Mabedi
500’e yakın mağaradan oluşan Harabe Şehir, Bitlis’in Ahlat ilçesinde yer alır. Sıra sıra yüzlerce mağaranın yerleşim alanı olarak kullanıldığı bölgenin geçmişi şehirdeki ilk yerleşim dönemine kadar uzanır.
Bu mağaraların arasında yer alan 39 numaralı oda, duvarındaki lotus çiçeği ve tavus kuşu kabartmaları ile dikkat çekmektedir. Bu mağaranın Anadolu’nun tek Budist Tapınağı olma ihtimali yüksektir.
Tarihi Hizan Cami
Şehrin en eski yapılarından biri olan Tarihi Hizan Cami, Bitlis’in Gayda mevkiindedir. Tarihi öneminin yanı sıra bu caminin hem yöre halkı hem de turistler tarafından sıklıkla ziyaret edilmesinin bir nedeni daha bulunmaktadır. Bu neden ise cami hakkında bir rivayettir.
Rivayete göre, Hizan Cami, kıyamete kadar yıkılmayacaktır. Bu inancın halk tarafından oldukça yaygın olması ilgi uyandırmakta ve hikayesini duyan herkes camiyi görmeyi istemektedir. Hizan ilçesi sınırları içerisinde yer alan cami, ilçe merkezine yakın konumdadır.
İbadete açık olan Tarihi Hizan Cami’ye giriş ücretsizdir.
